De checklist voor de consument om bijkomende kosten te vermijden bij laattijdige betaling

Het durft al eens gebeuren: u verliest als consument een factuur uit het oog en vergeet deze te betalen. U bent zich van geen kwaad bewust tot u plots een aangetekende brief ontvangt. In deze brief staat niet alleen te lezen dat u de factuur moet betalen, maar ook dat u een bijkomend bedrag moet betalen als “schadebeding” (ook contractuele schadevergoeding of strafbeding genoemd). Uiteraard zou u dit bijkomend bedrag liever niet betalen. De vraag stelt zich dan ook: moet dat?

Het schadebeding vormt de toepassing van een contractuele clausule. De vraag of u als consument deze vergoeding dient te betalen, kan vanuit verschillende hoeken benaderd worden:

1. Vooreerst moet u met deze clausule akkoord zijn gegaan. Is dat niet het geval, dan kan u uiteraard niet worden aangesproken om zo’n vergoeding te betalen.
2. Het gebeurt echter vaak dat schadebedingen zijn opgenomen in algemene voorwaarden (bijvoorbeeld op het internet, op de keerzijde van een factuur…). Moet u dan toch deze vergoeding betalen? Niet per se. Het is vereist dat u op het moment dat u een contract sluit:
   1. in kennis wordt gesteld van deze algemene voorwaarden;
   2. dat u deze algemene voorwaarden heeft aanvaard.
3. Indien het schadebeding voor het eerst voorkomt op een factuur, dan heeft u pas na de contractsluiting kennis kunnen nemen van de factuurvoorwaarden en kan het schadebeding niet worden toegepast. U moet het extra aangerekende bedrag niet betalen.
4. Hetzelfde geldt indien er enkel wordt verwezen naar algemene voorwaarden die u nooit werden voorgelegd (bijvoorbeeld omdat deze enkel te vinden zijn op een website). Een loutere verwijzing naar algemene voorwaarden brengt u immers niet op de hoogte van de inhoud van de algemene voorwaarden.
5. Hebt u toch een contract ondertekend of algemene voorwaarden aanvaard waarin zo’n schadebeding is opgenomen, ook dan bent u niet per se tot betaling gehouden. Het schadebeding moet immers een gelijkwaardige sanctie voorzien indien uw schuldeiser (de verzender van de factuur) zijn deel van de overeenkomst niet heeft nageleefd. Is dit niet het geval, dan is het schadebeding ongeldig.
6. Tenslotte: hebt u een contract aanvaard met een wederkerig opgesteld schadebeding, dan kan het te betalen bedrag nog in vraag worden gesteld. De te betalen vergoeding moet immers in verhouding staan tot het nadeel dat door uw schuldeiser werd geleden. Een onredelijk hoog schadebeding (doorgaans > 10%) wordt gematigd.